بر پایۀ مادۀ ۶۴ قانون کار، مرخصى استحقاقى سالانه کارگران، با استفاده از مزد و با احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یکماه است، سایر روزهاى تعطیل، جزء ایام مرخصى محسوب نخواهد شد. براى کار کمتر از یکسال، مرخصى مزبور به نسبت مدت کار انجامیافته، محاسبه میشود.
در این نوشتار، نکاتی دربارۀ مرخصیهای استحقاقی و استعلاجیِ کارگران و کارمندان را آوردهایم.
من روز پنجشنبه – که ساعات کاری آن کمتر از روزهای معمول است – مرخصی گرفتهام. جمعه، تعطیل عمومی بوده، شنبه و یکشنبه عاشورا و تاسوعا بوده و دوشنبه نیز مرخصی گرفتهام. کارفرما آخر ماه، این سه روز – یعنی جمعه تا یکشنبه – را جزء مرخصی استحقاقی من حساب کرده است. در ضمن به ما در سال، سیروز مرخصی استحقاقی میدهند. لطفاً در این زمینه من را راهنمایی کنید.
روزهایی که تعطیل رسمی هستند و بین مرخصیهای درخواستی واقع میشوند، نباید جزء مرخصی استحقاقی بهحساب بیایند، بنابراین، اقدام کارفرمای شما اشتباه است. در ضمن مرخصی استحقاقی در قانون کار، ۳۰ روز است که با احتساب ۴ روز جمعه، در واقع مرخصی عملاً ۲۶ روز است. بنابراین، از مرخصی ۳۰ روز، باید جمعهها کسر شود، ولی کسر آن از بابت تعطیلات رسمی غیرقانونی است. این مرخصی، حداقل مدتی است که کارگر میتواند از مرخصی استفاده کند. لذا کمتر از آن، غیرقانونی است؛ ولی بیشتر از آن، اشکالی ندارد و اگر کارفرما، بهطور معمول، بیشتر از این مدت را برای کارگران درنظر گرفته باشد، به عنوان عرف کارگاه باید رعایت شود.
مادۀ ۶۴ قانون کار: مرخصى استحقاقى سالانه کارگران، با استفاده از مزد و با احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یکماه است، سایر روزهاى تعطیل، جزء ایام مرخصى محسوب نخواهد شد. براى کار کمتر از یکسال، مرخصى مزبور به نسبت مدت کار انجامیافته، محاسبه میشود.
من بهخاطر آسیبی که به زانوهایم وارد شد، طبق نظر پزشک، دوماه از محل کارم، مرخصی استعلاجی گرفتم. ولی با وجود اتمام این ۲ماه، هنوز نمیتوانم فشار کاری را تحمل کنم، چون کار ما بهشدت سخت و سرپایی است. میخواهم بدانم با انصراف من، بیمۀ پول این دوماه مرخصی استعلاجی را میدهد یا خیر؟ آیا کارفرما میتواند جلوی پرداخت این پول را بگیرد؟
اگر مرخصی به تأیید مراجع مقرر در سازمان تأمین اجتماعی ازجمله کمیسیون پزشکی رسیده باشد و برای آن مدت نیز از طرف کارفرما حقوقی پرداخت نشده باشد، سازمان، حقوق آن دوماه را تحتعنوان غرامت دستمزد ایام بیماری پرداخت میکند. در ضمن، بیماری شما اگر ناشی از کار نبوده و در صورت حادثه نیز تقصیری متوجه کارفرما نباشد، هزینهای برای وی در بر نخواهد داشت.
شرایط مرخصی استعلاجی برای کارمندان دولت چگونه است و فرق آن با مرخصی بیمهشدگان سازمان تأمین اجتماعی چیست؟
مرخصی استعلاجی، در صورت بیماری و ناتوانی فرد در انجام کار، داده میشود. طبق قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان دستگاههای اجرایی، طبق گواهی و تأیید پزشک معتمد، حداکثر میتوانند از چهارماه مرخصی استعلاجی در سال استفاده کنند. بیماریهای صعبالعلاج، به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از محدودیت زمانی مذکور، مستثنی هستند. ضمن این که مرخصی استعلاجی کارکنانی که مشمول نظام حمایتی قانون تأمین اجتماعی هستند، مطابق با قانون فوق است.
این در حالی است که در مقررات تأمین اجتماعی، محدودیتی از نظر مدت استفاده از مرخصی استعلاجی در طول سال وجود ندارد. فقط مرجع تعیین و تشخیص مرخصی، متناسب با مدت مرخصی بوده که پزشک معالج، پزشک معتمد سازمان و یا کمیسیون پزشکی خواهند بود.
حدود ۲۰ روز بود که در پالایشگاه، بهعنوان کارگر استخدام شده بودم که در محل کار، دچار درد شدید کمر شدم. بهداری پالایشگاه، من را نزد دکتر متخصص فرستاد و پس از انجام امآرآی، دکتر اعلام کرد که دیسک شدید دارم و گفت دیگر نمیتوانی کار سنگین انجام بدهی. وضعیت بیمهام نیز نامعلوم است و هیچ مبلغی هم بابت استراحتپزشکی دریافت نکردهام. تکلیف من چیست؟ به کجا میتوانم شکایت کنم؟
در ابتدا لازم بود پس از وقوع حادثه در محل کار، ادارۀ کار محل و شعبۀ تأمین اجتماعی را در جریان حادثه قرار میدادید، تا بازرسان مراجع مذکور بتوانند گزارش لازم را تهیه کنند. با وجود این، بهتر است از وضعیت بیمهای خود مطلع شوید. به شعبۀ تأمین اجتماعی محل مراجعه کنید و پرداخت حق بیمه را از طرف کارفرمای مربوطه جویا شوید. اگر حق بیمۀ مدت مذکور واریز شده بود، میتوانید با اخذ طول درمان از مراجع مقرر، غرامت دستمزد دریافت کنید و در صورت تشدید بیماری از خدمات قانونی، شامل خدمات درمانی و مستمریهای ازکارافتادگی جزئی یا کلی و… برخوردار شوید.
اگر شدت بیماری به آن حد نباشد که از مستمری برخوردار شوید، کمیسیون پزشکی توصیه به انجام کار سبک میکند و کارفرما موظف به اجرای آن است. در صورت تأیید حادثۀ ناشی از کار توسط ادارۀ کار و سازمان تأمین اجتماعی، طبعاً راحتتر میتوانید از خدمات سازمان بهرهمند شوید. لازم به توضیح است که مستمری ازکارافتادگی جزئی و غرامت نقص عضو، فقط در مورد حوادث ناشی از کار و یا بیماریهای مرتبط با کار اجرا میشود. در حالت دوم، اگر کارفرما حق بیمۀ کارکرد شما را پرداخت نکرده باشد، باید مدارک و مستندات اشتغال، به شعبۀ تأمین اجتماعی ارائه شود و در صورت لزوم، به هیئتهای حلاختلاف مراجعه کنید و خواستار پرداخت حق بیمه توسط کارفرما شوید.
کارفرما برخلاف مادۀ ۶۶ قانون کار، اجازه نمیدهد که ۹ روز از مرخصی خود را ذخیره کنیم؛ درحالیکه کارگر دائمی هستیم. نظر شما دراینخصوص چیست؟
به موجب قانون کار، کارگر میتواند هر سال ۹ روز از مرخصی خود را ذخیره کند و این قاعده، در مورد تمامی قراردادهای کار صدق میکند. البته این موضوع به طریق اولی در قراردادهای دائمی و غیرموقت بیشتر مصداق دارد، زیرا در قراردادهای مدتموقت، با پایان زمان قرارداد، کلیۀ مطالبات کارگر باید تسویه شود و چنانچه مرخصی استفادهنشده نیز وجود داشته باشد، باید معادل ریالی آن به کارگر پرداخت شود.
