مهم ترین تخلفات کارفرمایان شامل: عدم تنظیم قرارداد کتبی با کارگران، عدم پرداخت به موقع حقوق و دستمزد و مزایای کار و یا در حالت دیگر حتی با وجود قرارداد کتبی، کارگر را قبل از اتمام قرارداد، از کار اخراج می‌نمایند.
همه این موارد از اتفاقات شایعی است که همواره در محیط‌های کاری بین کارگران و کارفرمایان بوقوع می‌پیوندد.
ولی قوانین حمایتی بسیار زیادی در قانون کار ایران در نظر گرفته شده که کارگران قادر خواهندبود با توسل به آنها حقوق از دست رفته خود را با استفاده از خدمات وکلای باتجربه در این زمینه به دست آورند.
البته قوانین حمایتی در مقوله کار، صرفا برای پرداخت کردن حقوق پایه کارگران وضع نشده و برای اینکه بتوان از کارگران حقوق‌بگیر تحت پوشش وزارت کار نیز حمایت‌های لازم را از سوی نهادهای ذی ربط به عمل آید، در همین قانون امتیازاتی نیز برای آن ها در نظر گرفته شده است.
کارگران در همه کشورها از اقشار کم درآمد محسوب می‌گردند و هر دولتی در تلاش است که با وضع قوانین حمایتی با حقوق کارگران، حداقل حقوق دریافتی آن ها را افزایش دهند.
برای تحقق این رویکرد، مزایای مختلفی در فیش حقوقی کارکنان شاغل در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف گنجانده می‌شود که البته کسب اطلاع کامل از همه آنها به بررسی دقیق‌تری نیاز دارند که در این مقاله، مجال پرداختن به آن نیست.
در این مطلب شما را با یکی از اقدامات مهم سامانه یاسا در خصوص نحوه تنظیم شکایت از کارفرما، با بهره‌گیری از تجربه‌های وکلای شاغل در ادارات کار بابت عدم پرداخت حقوق و مزایای حداقل وزارت کار آشنا خواهیم کرد.
گام اول در احقاق حقوق و تنظیم یک شکایت موفق
اهمیتِ داشتنِ یک قرارداد جامع و کامل
مهمترین تجربه‌ای که تمامی وکلای اداره کار به آن اذعان داشته و آن را زیر بنای پیروزی در هر دعوایی اعلان نموده اند، این است که معمولا اغلب مشکلات و اختلافات حوزه روابط کاری به دلیل نبود یک قرارداد جامع کاری ایجاد می‌گردد.
برای جلوگیری از شکل‌گیری این اتفاق، لازم است قبل از استخدام و شروع به کار، با تنظیم دقیق یک قرارداد درست و دقیق، همه موضوعات مربوط به حوزه روابط کار شامل: حقوق و مزایا، ساعت‌های کاری، مرخصی، محل کار، شرح مسئولیت، بیمه و در مجموع تمام نکات مهم که در یک قرارداد حرفه‌ای در روابط کاری به آن نیاز است و احتمال بروز اختلاف نیز در آن قابل تصور است را با کارفرما تعیین نمایید.
به علت شرایط بسیار ناگوار و بد اقتصادی کشور در سا‌لهای اخیر، کارگران به اصرار کارفرمایان و بدون تنظیم قرارداد کتبی، کار خود را در کارگاه آغاز نموده و بسیاری از آن ها نیز بر این باورند که به علت نداشتن قرارداد، شاید دیگر نتوانند از کارفرمای متخلف شکایت کنند و به علت بی اطلاعی از قوانین معمولا از حق و حقوق کامل خود در طول فعالیت کاری محروم می‌شوند.
در جریان انجام کار نیز همچنان بر این باور غلط هستند که اگر از کارفرما تخلفی سربزند، از آن جایی که قرارداد کتبی ندارند، پس توانایی شکایت از کارفرما را نیز به دلیل نداشتن قرارداد کار ندارند!
طبق نظر تمام وکلای حاذق در روابط کارگری، حتی در صورت نبود یا عدم تنظیم یک قرارداد کتبی، بازهم کارگر قادر است از کارفرما شکایت کرده و حقوق قانونی خود را با مراجعه به مراجع اداره کار دریافت نماید.
البته در برخی مواقع نیز بسیاری از کارگران جوانمردی را در این عمل می‌دانند که باید سر توافقات خود با کارفرما بمانند و می‌گویند چون کافرما همه این موارد و موضوعات را قبل از شروع به کار، با آن ها طی کرده، جوانمردی و انصاف را در عدم پیگیری موارد ذکر شده می‌بینند و شکایتی از کارفرما مطرح نمی‌کنند و هیچ گاه به دنبال زنده کردن سایر مزایای خود نمی‌روند که متاسفانه همین امر باعث تجری بسیاری از کارفرمایان و زمینه‌ای برای سوء استفاده بیشتر از کارگران شده‌است.
بسیاری از وکلای با تجربه و حاذق در حوزه روابط کار چنین عنوان می‌دارند که چون هر کارگر یا کارمندی در ابتدای استخدام به راحتی تن به امضای هر قراردادی برای کسب روزی می‌دهد، پس طبق قانون نباید هرنوع توافقی از سوی کارفرما با کارگران برخلاف قانون کار باشد.
همچنین داشتن یک قرارداد کتبی ناقص، شرایط کارگر را سخت‌تر خواهد کرد و معمولا اعتباری نخواهد داشت.
لذا وکلای با تجربه توصیه می‌کنند که حتما به این موضوع توجه داشته باشید که در قرارداد کار، موارد ذیل به صورت کامل رعایت شود تا در صورت بروز مشکل بتوان با اطمینان خاطر نسبت به طرح شکایت از کارفرما اقدام نمود:
- مشخص کردن دقیق حرفه و یا نوع کار و وظیفه کارگر در کارگاه
- درج دقیق مرخصی‌ها، تعطیلات و ساعات کاری
- ذکر میزان حقوق، مزد پایه و تمام موارد مرتبط به آن
- مشخص نمودن دقیق محل کار کارگر
- مشخص نمودن مدت زمان کاری و اعتبار قرارداد
- درج دقیق تاریخ عقد قرارداد کار با کارفرما
- تعیین کلیه شرایط جزئی و خاص موجود در هر حرفه و شغل بر طبق قوانین کاری، عرف و فرهنگ رایج در کشور.
شکایت از کارفرما به دلیل پرداخت نشدن حداقل حقوق و مزایای کارگر
تجربه کاری بسیاری از وکلای حوزه روابط کار، مرسوم‌ترین نوع شکایات از کارفرما را در بیشتر محیط‌های کاری، شکایت بابت عدم پرداخت حقوق عنوان نموده است. کارگران برای پیگیری حق و حقوق خود در این موضوعات، باید به ادارات کار استان‌ها در محل وقوع کارگاه خود مراجعه کنند.
هرچند مرجع رسیدگی کننده به شکایت کارگر برای عدم دریافت حقوق و مزایا، اداره کار است ولی برای سایر موارد مثل صدمات جسمی، باید به دادسرای محل وقوع حادثه یا جرم مراجعه شود. همچنین برای واریز نشدن حق بیمه کارگر نیز باید به سازمان بیمه تامین اجتماعی مراجعه گردد.
تجربه نشان داده که اگر قصد شکایت موثر از کارفرمای خود را بابت عدم پرداخت حقوق و مزایای حداقلی قانون کار را دارید، باید مدارک مهمی همچون قرارداد کار دقیق و کامل، استشهادیه و سایر مدارک دیگر را که نشان‌دهنده انجام فعالیت شما برای کارفرما است، به همراه داشته باشید و شخصا یا توسط وکیل به اداره کار مراجعه نمایید.
سپس با تنظیم یک دادخواست دقیق، شکایت خود را رسما ثبت نموده و به سهولت حق و حقوق از دست رفته خود را مطالبه کنید.
طرح شکایت از کارفرما حتی با وجود نبود قرارداد کار
نبود قراردادکتبی همیشه موجب ایجاد مشکلات متفاوت برای کارگر و کارفرما خواهد شد و به علت اهمیت این موضوع است که همواره وکلای با تجربه بر داشتن یک قرارداد کامل کار، تاکید دارند.
خوشبختانه در قانون ساز و کارهای مشخصی در نظر گرفته شده است و حتی اگر کارگر هیچ قراردادکار کتبی با کارفرما خود تنظیم نکره باشد، باز هم قادر خواهد بود در صورتی که حقوقی از ناحیه کارفرما دریافت نکند، شکایت خود را به مراجع رسیدگی اداره کار ارائه کند.
وکلای اداره کار که در این زمینه دارای تجربه هستند اعلام داشته‌اند که بهترین راه برای احراز این رابطه را می‌توان در ۲ حالت اثبات کرد:
- ارائه پرینت بانکی به مرجع رسیدگی مربوط به واریز حقوق ماهیانه به حساب کارگر
- جمع‌آوری ادله از طریق گرفتن استشهادیه محلی شاهدان یا تامین دلایل قضایی
البته طبق دیدگاه بسیاری از وکلای برجسته حوزه روابط کار، نبود قرارداد در این شرایط نیز برای کارفرما نیز به شدت مشکل‌آفرین است.
زیرا در این شرایط و بعد از اثبات رابط کاری بین طرفین، کارگر می‌تواند حقوق و مزایای خود را به شکل غیر واقعی بالا برده و در این حالت کارفرما هیچ راهی برای اثبات حقانیت خود ندارد.
۷ تجربه ارزشمند وکلای روابط کارگری در خصوص مراحل شکایت از کارفرما
- برای شروع فرآیند شکایت از کارفرما، باید ابتدا مدارک اثبات وجود رابطه کاری را بررسی نمایید و آن ها را برای ارائه به مرجع رسیدگی آماده کنید. همانگونه که ذکر شد این مدارک ممکن است سوابق بیمه یا قرارداد کارگر باشد. اگر یک نسخه از قرارداد همراه شما باشد (حتی رونوشت قرارداد)، کار شما مقداری راحت‌تر است ولی اگر قراردادی ندارید، باید مشخص شود که بیمه شما در کدام شعبه سازمان تامین اجتماعی ثبت و احتمالا واریز شده است. و پس از آن برای ادامه مراحل شکایت از کارفرما باید به اداره کار محل وقوع کارگاه مراجعه کنید.
- در ادامه باید از واحد ارجاع اداره کار، نامه‌ای را خطاب به شعبه بیمه‌گذار خود گرفته و آن نامه را به کارگزاری بیمه تحویل دهید. شعبه بیمه‌گذار همه سوابق بیمه‌ای شما را تحویلتان خواهد داد. با استفاده از سوابق بیمه رابطه کاری میان کارگر و کارفرما به راحتی ثابت خواهد شد.
- در صورت نداشتن قرارداد یا بیمه، استشهاد شاهدان مدرک خوبی برای اثبات وجود این رابطه است. البته به گفته تعدادی از وکلا، اخیرا در ادارات کار توسل به شهادت شهود برای اثبات رابطه کاری کمرنگ‌تر از قبل شده و البته برخلاف قانون، مراجع کار به این دلیل کمتر توجه دارند.
- مراجعه کارگر یا وکیل او به اداره کار و تکمیل فرم دادخواست. کارگر باید خواسته خود را از مرجع رسیدگی کننده به دقت مشخص کنید.
- در ادامه روند رسیدگی، مرجع رسیدگی کننده تلاش خواهد کرد که با میانجی‌گری بین طرفین صلح و سازش ایجاد کرده و ماجرا را با کسب رضایت کارگر فیصله دهد. لذا در مرحله اول نامه‌ای برای سازش به طرفین دعوا ارسال خواهد کرد و به موجب آن هر دو طرف رابطه کاری باید در یک جلسه مصالحه در اداره کار حاضر شده و کارشناسان سعی خواهند کرد مشکل را بدون ایجاد شرایط پرتنش‌تر حل و فصل کنند.
- جلسات سازش در اداره کار دو هفته پس از ارائه شکایت از کارفرما تشکیل می‌شود. شما باید این دعوتنامه را شخصاً به کارفرمای خود تحویل دهید و یا از مرجع رسیدگی بخواهید بدلیل اختلافات فی‌مابین این نامه را به‌صورت مستقیم یا از طریق پست برای او ارسال گردد. اگر کارفرما در این جلسه شرکت نکند و یا با وجود حضور و تشکیل جلسه، مشکل ایجاد شده مرتفع نگردد، شکایت شما در هیات تشخیص و برابر با دفتر اوقات مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
- معمولا دو هفته پس از تاریخ جلسه سازش، جلسه هیات تشخیص برگزار خواهد شد. در این جلسه است که کارگر باید با تمام توان کلیه مدارک، دلایل و شواهد موجود خود را ارائه نماید و کارشناسان بعد از بررسی کامل این مدارک، رأی خود را صادر می‌کنند و آن رای به طرفین ابلاغ می‌شود. اگر طرفین شکایت، رای صادره شده از هیات تشخیص را قبول داشته باشند و آن را قبول نمایند، فرایند شکایت در اینجا به پایان خواهد رسید، اما اگر یکی از آنها به حکم صادر شده اعتراض کند، یک جلسه دیگر به نام جلسه هیات حل اختلاف مجددا تشکیل و موضوع اعتراض طرفین بررسی می‌گردد. این جلسه در واقع آخرین جلسه‌ای خواهد بود که در اداره کار برگزار می‌گردد و در صوت عدم پذیرش رای از سوی یکی از طرفین، شکایت باید به مراجع قضایی که همان دیوان عدالت اداری است فرستاده شود. در جلسه هیات حل اختلاف نیز بار دیگر از طرفین دعوت به عمل می‌آید و دلایل و مدارک خود را برای بار آخر ارائه خواهند کرد. با عنایت به این مدارک، کارشناسان بررسی‌های نهایی خود را انجام داده و بعد از آن، رای نهایی خود را صادر می‌کنند.
عدم تمکین کارفرما از رای قطعی مرجع رسیدگی کننده اداره کار
اگر با وجود سپری شدن تمام مراحل شکایت، باز هم کارفرما حقوق معوقه کارگر را پرداخت نکند و در واقع بر این عدم پرداخت اصرار داشته باشد و کارگر را در بلاتکلیفی رها کند، مرجع رسیدگی اداره کار می‌تواند از روش‌های دیگری استفاده کند.
مثلا در این شرایط پس از قطعیت رای، مرجع رسیدگی کننده با دادن یک نامه اجرایی به کارگر، پروسه اجرای رای خود را از مسیر دیگری ادامه خواهد داد.
در این حالت کارگر باید به دایره اجرای احکام قضایی دادگاه مراجعه کرده و در آن جا با استفاده از نامه اداره کار و از طریق دایره اجرای دادگاه، دریافت حقوق خود را پیگیری کند.
در دایره اجرای دادگستری و با تشخیص دادگاه، برای کارفرما مهلت حداکثر ۱۰ روزه تعیین خواهد شد و اگر کارفرما در این شرایط نیز از پرداخت حقوق کارگر خود خودداری کند، دادگاه از اموال او و یا حساب‌های بانکیش، حق کارگر را از اموال کارفرما توقیف و پرداخت خواهد کرد.
تجربه وکلای مراجع اداره کار در تنظیم شکایت آنلاین از طریق سامانه الکترونیک روابط کار
اخیرا طرح شکایت از کارفرما از طریق سامانه الکترونیک روابط کار نیز امکان پذیر گردیده است، در این بخش تجربیات یکی از وکلای اداره کار را جهت تنظیم شکایت از کارفرما در این سامانه را بازگو خواهیم نمود.
- در اولین قدم از مراحل و نحوه شکایت از کارفرما بابت حقوق و مزایا، باید نسبت به ثبت نام در سامانه جامع روابط کار اقدام نمود. این ثبت نام نیاز به پرداخت مبلغی بابت احراز هویت و همچنین ارائه کارت ملی و داشتن شماره همراه به نام خود شخص، دارد و از طریق دفاتر پیشخوان دولت در سطح شهر نیز قابل انجام خواهد بود. پس از ثبت نام در سامانه و احراز هویت، یک کد کاربری و رمز عبور، جهت ورود به سامانه، به فرد متقاضی داده خواهد شد.
- برای ورود به سایت اداره کار، عبارت سامانه جامع روابط کار را جستجو نمایید، بعد از بالا آمدن صفحه سامانه جامع روابط کار، نام کاربری و رمز عبور خود را در کادر مربوطه درج کنید. اگر از قبل، در این سامانه عضو نشده‌اید و احراز هویت نکرده‌اید، با انتخاب گزینه ایجاد حساب، اقدام به ایجاد حساب کاربری خود کنید و جهت ثبت دادخواست، گزینه پنجره خدمات را انتخاب کنید تا به مرحله بعد وارد شوید.
- پس از انتخاب پنجره خدمات، از پوشه اداره کل روابط کار، گزینه ثبت دادخواست بدوی را انتخاب نموده و شکایت خود از کارفرما، بابت دستمزد معوقه را ثبت نمایید. البته تنظیم یک دادخواست خوب نیاز به کسب مشاوره لازم با یک مشاور یا وکیل توانمند در حوزه روابط کار دارد.
- پس از ثبت دادخواست، مراتب، از طریق پیامک، به کارگر و کارفرما اطلاع رسانی خواهد شد و جهت مشاهده وقت رسیدگی، باید به سامانه جامع روابط کار، مراجعه شود. در خصوص عدم پرداخت حق بیمه کارگر توسط کارفرما نیز می توان به همین شیوه، اقدام به ثبت شکایت نمود.
در مجموع به طرفین قرارداد‌های استخدامی یعنی کلیه کارگران و کارفرمایان توصیه می‌گردد که تنظیم شکایت را برعهده یک وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب قرار دهند تا مسیر طرح دعوا و شکایت به بهترین شکل ممکن دنبال گردد و علاوه بر آسودگی خاطر طرفین، در آینده حقوق قانونی آن ها پایمال نگردد.
مهلت قانونی شکایت از کارفرما
مهلت طرح شکایت از کارفرما با توجه به نوع شکایت مشخص می‌گردد. مثلا برای شکایت در خصوص اخراج، تنها ۳۰ روز فرصت برای طرح آن وجود خواهد داشت.
اما پیگیری موارد دیگر مثل حقوق معوقه، نپرداختن مزایا و یا رد نکردن بیمه، هیچ محدودیت زمانی در قانون برای آن در نظر گرفته نشده است.
در واقع حتی پس از فوت کارگر نیز، وارثان قانونی او قادر خواهند بود شکایت خود را در این خصوص ثبت کرده و به دنبال احقاق حق کارگر باشند.
این توصیه و تجربه ما را در روابط کاری حتما جدی بگیرید:
قانون کار برای حمایت از کارگران ایجاد شده و تمام تلاش سازمان‌های مختلف این است که کارگران از حداقل حقوق خود برخودار گردند.
در صورت عدم تسویه حساب کارگر به‌صورت کامل و درست، اخراج پیش از موعد اتمام قرارداد کار، عدم پرداخت حداقل حقوق و مزایا و موارد دیگر، کارگر می‌تواند به شکایت از کافرما بپردازد.
به همین دلیل در صورت عدم دریافت حق و حقوق قانونی خود، می‌توانید به مراجع معتبر مراجعه کرده و حقوق خود را پیگیری کنید.
نکته مهم این است که پیش از شروع دوره کاری خود، حتما یک قرارداد کتبی امضا کرده و نسخه‌ای از آن را در اختیار داشته باشید.
هر چند بدون داشتن قرارداد کتبی نیز می‌توانید برای احقاق حقوق خود راه شکایت از کارفرما را پیش بگیرید و با استفاده از سایر مدارک، وجود رابطه کاری را اثبات کنید.
در هر صورت باید به شما این اطمینان را بدهیم که قانون پشتیبان شما بوده و تمام تلاش سازمان‌های مختلف در راستای راحتی بیشتر شما است.
زمان‌بر بودن طرح دعوا در دعاوی کارگری
در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان پرونده های اداره کار، می‌توان گفت که طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگر و کارفرما نیز کمی زمان بر است و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این دعاوی از جمله مرحله هیات تشخیص، هیات حل‌اختلاف و احیانا مرحله تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری، می‌توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ عنوان قابل پیش بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران و کارفرمایان، احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می‌دهد. بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد.
البته متخصصین این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده‌های مختلف کسب نموده‌اند، می‌توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
مزایای استفاده از خدمات وکلای اداره کار در تنظیم شکایت از کارفرما
وکلا و مشاوران حوزه روابط کارگری افراد با تجربه‌ای هستند که در زمینه مسائل و موضوعات و قوانین کار، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به تمامی پرونده‌های مربوط به این حوزه، خصوصا موضوعات اشاره شده در تنظیم شکایت از کارفرما، گره گشای موکل خود باشند.
دیدگاه و نگاه یک وکیل با تجربه به یک قرارداد کار با نگاه یک کارگر یا کارفرما بسیار متفاوت است.
قرارداد یا حتی شکواییه‌ای که شاید از نظر شما تمام جوانب احتیاطی در آن لحاظ شده باشد، بعد از مطالعه آن توسط یک وکیل یا مشاور حاذق در امور استخدامی و روابط کارگری، بعضا ممکن است دستخوش تغییرات بنیادین گردد.
بنابراین کسب مشاوره و یا تنظیم شکایت خود را حتما به یک وکیل متخصص واگذار نمایید.
از مهمترین مزایای استفاده از وکلا و مشاوران یاسا: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.
