عنوان فوق العاده حق جذب قانون کار تا حدی بیانگر مفهوم آن است. به بیان ساده چنانچه در شغلی کمبود نیروی کار وجود داشته باشد و درخواست استخدام این نیروها بیشتر باشد که منجر به کمبود این کارگران در بازار کار باشد کارفرمایان سعی می کنند با پرداخت مبلغ بیشتری نسبت به سایر کارفرمایان این نیروها را جذب کرده و حفظ نمایند.
به گزارش کارگر ۲۴ به نقل از کارتابان؛ در ادامه به سوالات مرتبط با اینکه حق جذب قانون کار چیست و حق جذب در سنوات و حق جذب در اضافه کار و عیدی و پاداش و سایر مزایا چه تاثیری دارد بحث می‌شود.
حق جذب در قانون کار چیست؟
حق السعی کارگران شامل اقلام مختلفی از حقوق و مزایای نقدی و غیر نقدی است. در قانون کار به مبلغی که از بابت جذب و حفظ به کارگران تخصصی پرداخت می شود فوق العاده حق جذب گفته می شود. این مبلغ یکی از اقلام حق السعی کارگران به شمار می رود.
حق جذب قانون کار در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل
چنانچه در کارگاهی طرح طبقه بندی مشاغل اجرا نشده باشد مبالغ فوق العاه پرداختی به کارگران با عنوان جذب طبق تبصره ۱ ماده ۳۶ قانون کار جزو مزایای ثابت به تبع شغل محسوب می شود.
مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل مزایایی هستند که بر حسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد درساعات عادی کار پرداخت می گردد. نکته ای که در این توضیح وجود دارد این است که در ساعات کار عادی پرداخت می شود و مانند اضافه کاری و یا شب کاری فوق العاده تابع ساعات کار غیرعادی نیست.
مزایای ثابت به تبع شغل تابع شغل هستند و جنبه عمومی ندارند. به عنوان مثال مزایای حق مسکن و بن کارگری مزایایی هستند که تابع شغل نیستند و به تمام کارگران با تمام عناوین شغلی پرداخت می شود. ولی فوق العاده ای مانند حق سرپرستی ممکن است فقط به کارگران با عنوان شغلی سرپرست در کارگاه پرداخت شود. چنانچه شغل همان کارگر تغییر کند پرداخت این فوق العاده نیز قطع می شود. یا همین حق جذب ممکن است به شغلی مانند مهندس ابزار دقیق با توانایی برنامه نویسی پی ال سی پرداخت شود ولی به مهندس مکانیک پرداخت نشود.
در چنین کارگاه‌هایی حق جذب در سنوات، حق جذب در اضافه کار، حق جذب در عیدی و پاداش نیز باید محاسبه شود.
با این مثال ها مشخص می شود که منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل چه شرایطی دارند.
نکته مهم : حق جذب در این کرگاه ها جزو مزد ثابت بوده و در پرداخت مزایای تبعی مزد مانند اضافه کاری، شب کاری، سنوات، عیدی و پاداش و … باید محاسبه شود.
حق جذب قانون کار در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل
در موقع اجرای طبقه بندی مشاغل کلیه عوامل شغلی اعم از تخصص، سختی شرایط کار، ریسک، مسئولیت و … دارای امتیاز بوده و منجر به افزایش گروه و در نهایت افزایش مزد مبنای شغل می شود.
بنابراین در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل پرداخت مبالغی غیر از مزد مبنا صحیح نیست.
یکی از موارد استثنا برای پرداخت مبالغی غیر از حقوق و مزد مبنا در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل فوق العاده بازار کار (حق جذب) است که در آیین نامه اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل پیش بینی شده است.
نکته مهم : تفاوت اساسی و بسیار مهم بین حق جذب در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل و فاقد آن این است که در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل فوق العاده بازار کار (حق جذب) در محاسبه مزایای تبعی مزد مانند سنوات، عیدی و پاداش، اضافه کاری و … موثر نیست و محاسبه نمی شود. حق جذب این کارگاه ها حتی شامل افزایش مزد سالانه نیز نمی شود.
در چنین کارگاه‌هایی چون حق جذب جزو مزد مبنا نیست حق جذب در سنوات، حق جذب در اضافه کار، حق جذب در عیدی و پاداش محاسبه نمی‌شود.
حق جذب در فیش حقوق
فیش حقوق کارگران یکی از اسنادی است که بر روی آن اقلام حق السعی کارگران به صورت تک به تک همراه با مبالغ نوشته می شود. علاوه بر درآمد ها کسورات کارگران نیز در فیش حقوق وی نوشته می شود. در واقع فیش حقوق صورتحساب ماهانه حقوق و دستمزد و مزایا و نیز کسورات کارگر محسوب می شود.
حق جذب نیز یکی از اقلامی است که در فیش حقوق کارگران باید نوشته شود. علت درج حق جذب در فیش حقوق تاثیر آن در مزایای تبعی مزد و کسورات کارگران است.
ممکن است در برخی کارگاه ها حقوق و دستمزد طبق حداقل حقوق قانون کار به صورت ماهانه پرداخت شود و فیش حقوق نیز طبق آن صادر شود. حق جذب نیز بدون اینکه در فیش حقوق درج شود به صورت جداگانه به کارگران پرداخت شود. این عمل صحیح نیست. اگر این طور عمل شود حق جذب در مزایایی مانند اضافه کاری تاثیر داده نمی شود و از طرفی حق بیمه مالیات حق جذب نیز که در فیش حقوق کارگر محاسبه می شود کسر نمی شود.
با توجه به اینکه در کارگاه طبقه بندی مشاغل اجرا شده باشد یا خیر در محاسبات فیش حقوق محاسبه یا عدم محاسبه حق جذب در سنوات، حق جذب در اضافه کار، حق جذب در عیدی و پاداش اعمال می‌شود.
بنابراین درج حق جذب در فیش حقوق باید انجام پذیرد و در محاسبه مزایای کارگر و کسورات وی دخالت داده شود.
تاثیر حق جذب در اضافه کار کارگران
همانطور که در قسمت های قبلی نیز اشاره شد با این موضوع که حق جذب قانون کار چیست و در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی و فاقد طرح شرایط متفاوتی دارد آشنا شدیم.
در کارگاه های فاقد طرح طبقه بندی مشاغل:
حق جذب جزو مزد ثابت بوده و در محاسبه اضافه کار کارگران تاثیر دارد و باعث افزایش مبلغ اضافه کار کارگران می شود.
علاوه بر اضافه کار حق جذب در محاسبه فوق العاده شب کاری، نوبت کاری، جمعه کاری، سنوات، عیدی و پاداش کارگران نیز موثر خواهد بود و منجر به افزایش آنها خواهد شد.
در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل:
در این کارگاه ها مزد شغل و مزد پایه، مزد مبنا را تشکیل می دهند. بنابراین حق جذب یا همان فوق العاده بازار کار طبق بند ۶ ضوابط نحوه برقراری و پرداخت فوق العاده جذب (بازار کار) موضوع تبصره ۲ ماده ۱۸ آیین نامه اجرایی تهیه طرح طبقه بندی مشاغل جزو مزد مبنا نیست.
بنابراین در این کارگاه ها فوق العاده جذب (بازار کار) در محاسبه اضافه کار تاثیر ندارد.
علاوه بر اضافه کار در محاسبه فوق العاده شب کاری، نوبت کاری، جمعه کاری، سنوات، عیدی و پاداش کارگران نیز موثر نخواهد بود و منجر به افزایش آنها نخواهد شد.
در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل
چنانچه در قراداد کارگر حق جذب وجود داشته باشد موقع تغییر سال و شروع سال جدید باید حق جذب نیز به اندازه افزایش حقوق و دستمزد جدید افزایش پیدا کند.
نکته مهم : برای محاسبه حق جذب سال جدید فقط قسمت درصد افزایش حقوق و دستمزد سال جدید برای سایر سطوح مزدی باید اعمال شود و مبلغ ثابت که پس از درصد مشخص می شود را شامل نمی شود.
در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل
چون فوق العاده جذب (بازارکار) مشمولین طرح های طبقه بندی مشاغل جزو مزد مبنا نیست لذا تاثیرات افزایش مصوبات شورای عالی کار بر روی آن از ناحیه کارفرما الزامی نیست.
حق جذب مشمول بیمه و مالیات می شود؟
این مبلغ جزو درآمد کارگران است. از طرفی حق جذب جزو اقلام معاف از بیمه و مالیات نیست. بنابراین کارفرما مکلف است به صورت ماهیانه حق جذب درج شده در فیش حقوق کارگران را در محاسبه بیمه و مالیات لحاظ کرده و از حقوق و دستمزد پرداختی به کارگر کسر و به تامین اجتماعی و دارایی واریز نماید.
بیمه و مالیات حق جذب در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل
این فوق العاده در کارگاه های فاقد طرح طبقه بندی مشاغل هم مشمول بیمه و هم مشمول مالیات می شود.
بیمه و مالیات حق جذب در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل
این فوق العاده در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل هم مشمول بیمه و هم مشمول مالیات ۱۴۰۰ حقوق کارگران قانون کار می شود.
حق جذب شامل بیمه می شود؟
همانطور که در قسمت قبلی نیز گفته شد در محاسبه حق بیمه باید حق جذب نیز محاسبه شود. بنابراین با قرار دادن حق جذب در محاسبات حق بیمه تامین اجتماعی کارگران مبلغ حق بیمه پرداختی کارگر و کارفرما نیز افزایش می یابد.
وقتی حق جذب شامل بیمه می شود و حق بیمه آن به سازمان تامین اجتماعی واریز می شود باعث می شود میانگین حق بیمه تامین اجتماعی کارگر افزایش یابد. افزایش میانگین حق بیمه در محاسبه مستمری بازنشستگی و از کارافتادگی و بیمه بیکاری کارگر تاثیر داشته و آنها را افزایش خواهد داد.
لازم به توضیح است که یکی از علل مهم درج حق جذب در فیش حقوق کارگران نیز این موضوع مهم است که باعث تاثیر در مبلغ مستمری بازنشستگی و از کارافتادگی و حقوق بیمه بیکاری کارگر می شود.
حق جذب در تمام کارگاه ها اعم از فاقد و یا دارای طبقه بندی مشاغل شامل بیمه می شود.
تاثیر حق جذب در حقوق کارگران
در بند ب ماده ۳۷ قانون کار چنین عنوان شده است که چنانچه مزد به صورت ماهیانه پرداخت شود حقوق نامیده می شود. بنابراین حقوق یکی از اقلام حق السعی کارگران است و فقط شامل مزد ثابت ماهیانه می شود. مواردی مانند بن کارگری، حق مسکن، خواربار، حق اولاد جزو حقوق محسوب نمی شوند.
در قسمت های قبلی ذکر شد که حق جذب :
در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل جزو مزد ثابت محسوب می شود بنابراین حق جذب در حقوق کارگران جای دارد و به عبارتی جزو حقوق کارگران محسوب می شود.
در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل فوق العاده جذب جزو مزد مبنا نیست بنابراین حق جذب در این نوع از کارگاه ها در حقوق مبنای کارگران جای ندارد.
نکته : عنوان حقوق نباید با حق السعی اشتباه گرفته شود. حق السعی شامل کلیه دریافتی های کارگر است که حق جذب در حقوق کارگران نیز یکی از اقلام حق السعی خواهد بود.
سوالات متداول در مورد حق جذب قانون کار چیست و فوق العاده حق جذب در سنوات و در اضافه کار چه تاثیری دارد؟
پرداخت حق جذب به کدام مشاغل اجباری است؟
پرداخت حق جذب توافقی است. لذا الزامی به پرداخت حق جذب برای کارفرما وجود ندارد. چنانچه کارفرما برای حفظ و یا جذب نیروی کاری در یک شغل تخصصی نیاز داشته باشد می تواند حق جذب پرداخت نماید.
آیا حق جذب در اضافه کاری و سنوات و عیدی و پاداش تاثیر دارد؟
حق جذب در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل جزو مزد محسوب می شود و در تمام مزایای به تبع مزد تاثیر دارد. در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل چون جزو مزد مبنا نیست در مزایای تبعی مزد موثر نیست.
حق بیمه و مالیات برای حق جذب باید کسر شود؟
حق جذب هم مشول بیمه و هم مشمول مالیات بر درآمد است.
